Joe Wols (1929)

Joe WOLS (Schiedam 1929 - 2019)

Potloodschets, pastel-krijt, houtskool, gouache, olie, acryl, oostindische inkt, houtsnede, kleur-ets, collage. Maar ook gewoon met kleurpotlood en kleuren-stift.... Werkelijk alle technieken probeert Joe Wols uit. Na vele voorbeelden ben ik van mening dat Joe zichzelf de koning mag noemen van de aquarel en de pastel. De pasteltechniek leerde hij dan ook in Parijs bij Frits Klein, vader van de internationaal befaamde Yves Klein.

Ik zie daar vrijwel geen zoeken, het is met gemak en door puur talent waarmee het werk tot stand gekomen is. Zeldzame momenten van geluk en flow, als kunstwerk en kunstenaar even helemaal samenvallen en het denken stopt. Veel kunstenaars zijn van mening dat zij slechts het instrument zijn van een kunstwerk dat gemaakt wil worden via zijn hand. En dat geldt voor Joe helemaal, die zo sterk contact kon maken met zijn onderbewuste, zijn gevoel en de wereld van de verbeelding en de droom.

Natura artis magistra. De natuur is de leermeester van de kunst. Natuurlijk zijn er thema’s als Don Quichotte, Orpheus, Carmen, Pierrot en gedroomde taferelen. Maar uiteindelijk zijn er twee grote thema’s voor kunstenaars en zo ook voor Joe. De natuur in de vorm van het landschap, maar ook studies van een vogel, een schedel, een koe in de wei en het paard, de meest elegante van alle dieren. Het paard speelt een grote rol in Joe’s werk en wij delen de liefde voor diens majestueuze en indrukwekkende vorm. Het Franse landschap vormt een werkelijk onuitputtelijke bron van inspiratie, de roches de-sable, een kerktorentje, een kronkelende rivier, een kapelletje, de bergketens. De ruwe schoonheid van landschap zonder al teveel inmenging van de mens. Een idyllisch landschap, een utopia, de gedroomde plek voor Joe’s kunstenaarshart.

Naast de natuur is er het thema Vrouw, met een hoofdletter. Niet perse een specifieke vrouw, maar het archetype vrouw. Zonder gezicht, zonder afleidende details, maar zonder twijfel en op en top vrouw. Lang golvend haar, weelderige vormen, zonder enige schaamte, is zij de danseres in Joe’s werken, of Carmen of simpelweg de personificatie van schoonheid. Zij krijgt de centrale plek en de rest is haar entourage, figuranten die naar haar opkijken en haar dienen. Ook Joe zelf dient haar op deze manier als kunstenaar, letterlijk en figuurlijk in zijn afbeeldingen.

De vrouw achter deze vrouw der vrouwen is Tine. Tine is Joe’s muze, zonder twijfel. Ik ben ontroerd door de vele portretten die Joe heeft gemaakt van Tine en ik moet even slikken als ik op 1 van de potloodtekeningen de titel zie staan: ‘mijn Tine’. Ik zie ze samen ouder worden op papier, in de prachtige portretten die Joe maakte van zichzelf en van Tine. Ik zie ze als momentopnames, zoals wij nu een foto maken om een dierbaar moment vast te leggen. Maar met oneindig meer fantasie en liefde, die spreekt uit de tijd en energie die Joe heeft besteed aan het vastleggen zelf. Hij heeft op die momenten niet alleen gekeken naar Tine, maar haar ook gezien.

Een vijftigtal werken zijn geschonken aan het Prinses Maxima Centrum. Waar kinderen tussen 4 en 18 jaar met de diagnose kanker strijden. Als leraar onderwees Joe kinderen en gaf ze eigenwaarde. Hij bouwde ze op, liet hen graag lachen. Wij denken dat hij gelukkig zou zijn te weten dat de gangen van juist dit centrum gesierd zijn met Joe’s werk. Dat die kinderen en hun ouders even weg kunnen lopen in zijn droomlandschap, waar geen pijn is en alles mogelijk...

Claudia Klerkx
kunsthistoricus
Augustus 2019